Nasılsa biri yardım etmiştir ama kim? Seyirci Etkisi Nedir? Nasıl Çalışır?
Seyirci etkisi (Bystander effect), yardıma ihtiyaç duyulan bir durumda, çevrede olaya tanıklık eden kişi sayısı ne kadar fazla ise, müdahale eden kişi sayısının o oranda düştüğünü belirten psikolojik bir terimdir. Bu durum aynı zaman da sorumluluğun dağılması olarak da bilinir.
Seyirci etkisinin ortaya çıkması, ortamdaki kişi sayısıyla ilişkilidir. Çevrede kişi sayısı artınca seyirci etkisi de artmakta ve yardımda bulunma davranışı azalmaktadır.
Tarihte bilinen en iyi örnek ise Kitty Genovese Cinayetidir.
1967 yılında, Kitty Genovese isimli bir kadın akşam saatlerinde kendisini daha önceden de rahatsız eden Winston Moseley tarafından saldırıya ve tecavüze uğramıştı. Üstelik bu olay New York’ta apartmanların bulunduğu bir caddede yaşandı. Saldırıya uğrayan kadın korku dolu çığlıklar atarak yardım istemiş, ancak Moseley tarafından defalarca bıçaklanarak öldürülmüştür.
Daha sonra olayla ilgili dosya hazırlanırken fark edilen ayrıntı akıllarda soru işareti bırakmıştır. Dosyada yazanlara göre; olayın gerçekleştiği caddedeki apartmanlarda yaşayan insanlardan bazıları yardım çığlıklarını duymuş hatta pencerelerinden bakarak olaya tanıklık etmişlerdi. Polisi cinayet gerçekleştikten otuz dakika sonra arayan bir tanık, pencereden olayı gören 37 kişi daha olduğunu söylemişti. Ancak hiç kimse saldırıya uğrayan kadına yardım etmemiş ve polisi de aramamıştı çünkü hepsinin aklından aynı düşünce geçmişti: “Nasılsa birisi aramıştır.”
Bir araştırma bulgusuna göre kişinin içinde olduğu durum tehlikeliyse, suçu işleyen kişi belliyse ve olayın sonucunda fiziksel bir etki olacaksa, seyirci etkisi azalmaktadır. Bu tür durumlarda insanlar sorumluluğu daha az üstlenirler.
