Bir Acayip Araştırma: Odadaki Duman Deneyi
1960’larda John Darley ve Bibb Latané tarafından yürütülen ünlü bir deneyde, Columbia Üniversitesi öğrencileri kentsel yaşamın sorunları hakkındaki görüşlerini paylaşmaya davet edildi. Katılmakla ilgilendiklerini ifade edenlerle görüşmeye başlamadan önce doldurulacak bazı formlar olacağını, üniversite binalarından birindeki bekleme odasına gitmeleri istendi.
Şehir hayatı araştırmasının sadece bir sahte hikaye olduğu hakkında hiçbir fikirleri yoktu. Form doldururken bekledikleri oda gerçek deney odasıydı ve deney burada gerçekleştirildi. Formları doldururken, duvardaki küçük bir havalandırma deliğinden odaya duman girmeye başladı. Dört dakikanın sonunda odanın içine dolan duman görüşü zorlaşmıştı ve nefes almayı engellemekteydi.
Darley ve Latané, öğrencilerin bu dumana iki farklı koşulda nasıl tepki verdiklerini incelediler.İlk durumda öğrenciler yalnızdı. Durum bu olduğunda, dumanı daha yakından araştırdılar ve sonra birisine anlatmak için koridora çıktılar.
Ancak ikinci durumda öğrenciler yalnız değildiler. Odada araştırmacılarla anlaşmalı çalışan iki veya üç kişi daha vardı. Dumana tepki vermemeleri talimatı verilmişti. Bu anlaşmalı iki-üç kişi araştırmacıların talimatına uyarak odaya dolan dumana kısa bir süre bakarlar, omuzlarını silkerler ve formlar üzerinde çalışmaya devam ederlerdi. Sorulduğunda, “bilmiyorum” derlerdi ve diğer denek olanların davranışları incelenirdi.
On kişiden sadece biri dumanı bildirdi.
Bu ortamda, Darley ve Latané’ye göre, on kişiden sadece biri dumanı bildirdi. Diğer dokuz denek, oda dumanla dolarken dumanları yüzlerinden uzaklaştırarak altı dakika boyunca bekleme odasında inatla anketleri doldurmaya devam ettiler. Öksürdüler, gözlerini ovuşturdular ve pencereyi açtılar ama dumanı rapor etmediler.
Bu deney grup davranışlarının, birey davranışlarının üstündeki etkiler konusunda oldukça aydınlatıcı oldu. Buna göre, insanların yanlarında başka pasif bireyler olduğunda tepki vermelerinin geciktiğini, üstelik kendi içgüdülerimiz yerine başkalarının tepkilerine daha çok baktığımızı gösterdi.
İzlemek için;
https://www.youtube.com/watch?v=BdpdUbW8vbw
