Gaslighting Nedir? Gaslighting Belirtileri Nelerdir?
Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirme biçimidir. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalıcı inkâr, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür. Terimin adı, Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yapımı bir oyundan gelmektedir. Oyundaki erkek karakter eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır ve gaz lambasını söndürdüğünde eşi bunun gerçek değil uydurulmuş bir şey olduğunun farkına varır.
Gaslighting’i Nasıl Tespit Edilir?
Gaslighting Nedir? Gaslighting Belirtileri Nelerdir?
Gaslighting’e maruz kaldığını fark etmek, mağdur kişi için zor olabilir; fakat bazı belirtileri, yani işaretleri bulunmaktadır. İlginç bir şekilde, kendi davranışlarınıza bakarak da gaslighting kurbanı olup olmadığınızı anlayabilirsiniz; çünkü bu tür bir ilişki içinde olan mağdur, genellikle bazı davranışlar sergiler: sürekli özür dilemek, istismarcının davranışları için bahaneler uydurmak, kendini sorgulamak ve kafa karışıklığı hissetme, yıkılmış hissetmek ve sonrasında tekrardan inşa edilmek, deli olduğunun uygulanan kişi tarafından söylenmesi ve son olarak sürekli olarak yapmadığı şeyler için kendini savunma durumu içinde hissetmek belirtileri içerisinde bulunmaktadır.
Gaslighting’in Belirtileri
Gaslighting Etkisi Başkalarının Hayatınızı Kontrol Etmek İçin Kullandıkları Gizli Manipülasyonu Nasıl Tespit Edersiniz ve Kurtulursunuz” kitabının yazarı olan PhD Robin Stern’e göre, gaslighting kurbanı olduğunuza dair işaretler şunları içerir:
- Artık eskiden olduğun gibi hissetmiyorum
- Eskisinden daha endişeli ve kendinden daha az emin olmak
- Çok hassas olup olmadığını sık sık merak etmek
- Yaptığın her şeyin yanlış olduğunu hissetmek
- Her zaman işler ters gittiğinde bunun senin hatan olduğunu düşünür
- Sık sık özür dilemek
- Bir şeyin yanlış olduğu hissine sahip olmak, ancak ne olduğunu belirleyememek
- Sık sık partnerinize cevabınızın uygun olup olmadığını sorgulamak (örneğin, çok mantıksız olup olmadığınızı veya yeterince sevmediğinizi merak etmek)
- Partnerinizin davranışları için bahaneler uydurmak
- Partnerinizle ilgili çatışmalardan kaçınmak için arkadaşlarınıza veya aile üyelerine bilgi vermekten kaçınmak
- Arkadaşlardan ve aileden izole hissetmek
- Karar vermeyi giderek daha zor buluyor
- Umutsuz hissetmek ve eskiden zevk aldığınız aktivitelerden çok az zevk almak veya hiç zevk almamak
Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı izler. Baskın olma ve manipüle etme amacındaki birey ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasına geçer. Bir sonraki ve en zor olan evre, yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evriltilir. Gözden çıkarma safhasında ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu dikteye maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler.
