Hepimizi En Az Bir Kere Yaşadığı Deja-Vu Nedir?
Yapılan araştırmalara göre insanların 3’te 2’si hayatları boyunca en az bir kere deja-vu hissini yaşıyorlar. Genellikle 15 ila 25 yaşları arasındaki kişiler arasında görüldüğü saptanan Deja-vu hakkında merak edilenleri yazımızda detayları ile birlikte bulabilirsiniz….
Deja-Vu Nedir?
Fransızca’da déjà (daha önceden) ve voir (görmek) kelimelerinden oluşan, Déjà vu (deja vü), yaşanılan bir olayı daha önceden yaşamışlık veya görülen bir yeri daha önceden görmüş olma duygusu, anı daha önceden yaşamışlık hâline denir. Olayın daha öncesinde yaşandığını hissedenler, detay ve neden kısmını genellikle hatırlamazlar. Deja-vu bir hastalık değildir. Yapılan çeşitli araştırmalara göre, Deja-vu beynin işleyişindeki küçük bir anomaliden kaynaklanmaktadır ve bu duygunun ara ara yaşanması dejavu hastası olduğunuz anlamına gelmez ancak, bu hissiyat sürekli olarak tekrarlanıyorsa o zaman hastalıktan şüphelenilebilir.
Şizofreni, anksiyete bozukluğu ve depresyon rahatsızlıkları olanlarda daha sık görüldüğü öne sürülüyor. Ancak yapılan araştırmalar, bu hastalıklarla Deja-vu’nun bir bağlantısının olmadığını göstermektedir. Deja-vu, en çok epilepsi hastalarında ortaya çıkıyor. Nöbet öncesinde bilinç açık iken ortaya çıkan Deja-vu, kişinin daha şiddetli ataklar geçirmesine neden olabiliyor. Bu nedenle özellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde Deja-vu çok fazla yaşanıyorsa doktora başvurulmalı ve epilepsi hastalığı olup olmadığı anlaşılmalıdır. Yetişkinlerde ise bu durumun yaşanması stres, yorgunluk veya diğer sebeplerden kaynaklanabilmektedir.
Deja-Vu’nun Nedenleri
İlk kez 1876’da Fransız Fizikçi Emile Boiraç tarafından kullanılan dejavu kavramı, bilim literatüründe ise 1928’de Edward Titchener’in Bir Psikoloji Kitabı isimli eserinde tanımlanmıştır. Dr. Titchener’e göre beyin, deneyime yönelik kesin bir algı üretmeden önce kısmi bir algı yaratmakta, bu kısmi algı da deja-vu hissinin yaşanmasına neden olmaktadır.
Deja-vu’nun bilimsel açıklamasında; Beynin sağ lobu ile sol lobunun milisaniyeden daha küçük bir zaman farkı ile çalışması, bir taraf diğer taraftan önce algıladığı için, geç algılayan taraf bu olayı daha önce yaşamış gibi olur. Sinir aksonlarındaki minik bir sapmadan kaynaklanır. Araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre, temporal lob krizleri gelmeden hemen önce Deja-vu yaşanabilmektedir. Bu yakınlık, nörolojik düzeyde anomoli yaratacak elektrik akımlarının Deja-vu’ya neden olduğu sonucunu güçlendirmektedir. Ayrıca Deja-vu’nun Alzheimer hastalığının erken tanısında faydalı olabileceği görüşleri de ileri sürülmektedir. Fakat bu teori henüz doğruluk kazanmamıştır.